چرا دنیا درگیر بحران غذا و انرژی است؟
به گزارش آبیاری برخی کارشناسان می گویند: تنش های سیاسی- نظامی مسبب اصلی بروز مشکل در حوزه انرژی و حامل های آن است و دامنه وسیع آن مانند دومینویی به دیگر بخش ها رسیده و رشد هزینه های حمل و نقل در کنار عواملی دیگر مانند جنگ، خشکسالی و تغییرات آب و هوایی منجر به بروز بحران بزرگ تر مواد غذایی شده است.
کشورهای غربی و بخصوص ایالات متحده با تحریک رقبای جهانی خود یعنی روسیه و چین، تلاش در ناآرام کردن اوضاع اقتصادی آنها دارند و در این راه از هیچ اقدامی دریغ نمی کنند؛ حتی اگر این مسیر به جنگ، خون ریزی و قحطی جهانی ختم شود. این کشورها برای رشد اقتصاد خود و افزایش نفوذ و قدرت در سطح جهان، با اعمال تحریم های گسترده بر چین و روسیه همچون تحریم های شدید بر حوزه انرژی روسیه، درحال ایجاد بحرانی عظیم هستند که بطور قطع دامن خودشان را هم خواهد گرفت اما با تصمیمات غلط و عدم مسئولیت پذیری و بدون توجه به عواقب آن هر روز بیشتر غرق در باطلاق آن می شوند.
بحران غذا که به دنبال بحران انرژی بروز می کند، شاید در ابتدا تأثیر چندانی بر روی کشورهای ثروتمند غربی نداشته باشد ولی با کاهش ذخایر استراتژیک این کشورها، در نهایت، بحران آنها را هم درمی نوردد و تنش های اقتصادی، سیاسی و امنیتی بسیاری را برایشان بوجود می آورد.
بحران غذا و انرژی
در آمریکا مالکان خودرو های بنزینی در خلال هفته های گذشته به شدت با افزایش قیمت سوخت مواجه گشته اند. آنها تصور می کنند که این افزایش قیمتی ناشی از تورم در ایالات متحده است و هیچ ذهنیتی از بزرگی و شدت بحرانی که پیش رویشان است ندارند. بخشی از این عدم آگاهی مردم از بحران غذا و انرژی نشات گرفته از اقتصاددانان و دیدگاه های آماری آن هاست.
بتازگی یکی از کارشناسان اقتصادی NPR، از پرمخاطب ترین رسانه های آمریکایی در نقل قولی آورده است: "تنها راه کنترل قیمت بنزین، کنترل تورم است." هر کسی که ذره ای آگاهی از شرایط فعلی جهان و هم نحوه کارکرد شاخصهای اقتصادی داشته باشد به سادگی متوجه نادرست بودن این گزاره می شود. قیمت حامل های انرژی رو به افزایش گذاشته است و علت اصلی آن عوامل فیزیکی و شرایط فعلی جهان است و این افزایش قیمت ها در نهایت خود منجر به رشد تورم می شود و در مرحله بعدی سبب رشد بهره های بانکی می شود.
اکنون عوامل فیزیکی و محیطی بسیاری در جریان هستند که همگی دست به دست هم داده اند و سبب بروز و تشدید بحران کنونی انرژی و غذا شده اند. عواملی که ظاهرا از چشم رهبران جهان و بخصوص کشورهای غربی و ایالات متحده پنهان مانده است. این رهبران بروز مشکلات را در آمار و ارقام جستجو می کنند و از قبول مسئولیت در برابر رفتار و تصمیمات خود که این بحران را بوجود آورده است شانه خالی می کنند. در ادامه به برخی از این عوامل و شرایط بوجود آمدن آنها اشاره و بررسی می نماییم.
افزایش قیمت های جهانی، چرا؟
جواب این سوال ساده است؛ کمبود حامل های انرژی. به سبب شرایط محیطی که شامل پاندمی کرونا، جنگ و کاهش تولید می شود همگی سبب افزایش قیمت انرژی شده است.
آثار اقتصادی همه گیری کرونا که به دنبال آن کمبود نیروی کار، محدودیت های مختلف، تعطیلی واحدهای صنعتی و بسیاری موارد دیگر را به دنبال داشته است که نتیجه آن کاهش تقاضا و هم کاهش تولید بوده است. با بهبود نسبی همه گیری کرونا، تقاضا بالا رفته است اما همچنان تولید به سطوح پیشین بازنگشته است که این مسئله یکی از عوامل افزایش قیمت حامل های انرژی بوده است.
در کنار این عامل، جنگ اخیر روسیه و اوکراین و افزایش تنش های منطقه ای و جهانی که منجر به تحریم های گسترده صنایع روسیه و هم کاهش تولیدات این کشور شده است، خود از مهم ترین عوامل افزایش قیمت های انرژی و بروز بحران فعلی در جهان شده است.
جنگ اخیر روسیه و اوکراین و افزایش تنش های منطقه ای و جهانی که منجر به تحریم های گسترده صنایع روسیه و هم کاهش تولیدات این کشور شده از مهم ترین عوامل افزایش قیمت های انرژی و بروز بحران فعلی در جهان استبسیاری از کشورهای اروپایی بواسطه بروز این جنگ، واردات نفت و فرآورده های نفتی از روسیه را تحریم و متوقف کردند؛ به دنبال این اقدام میزان تولیدات نفت روسیه در روز بیشتر از یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرد و صادرات آن هم بیشتر از ۴ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد که در مقابل نیاز ۱۰۰ میلیون بشکه ای جهان عدد بسیار بالایی است.
این مبحث صرفاً مختص به نفت نیست و در دیگر منابع انرژی همچون گاز طبیعی هم وجود دارد. به صورت مثال با تحریم های اعمال شده بر گار روسیه، قیمت این حامل انرژی در سطح جهانی افزایش قابل ملاحظه ای داشت به نحوی که قیمت گاز طبیعی در ایالات متحده هم اکنون سه برابر قیمت متوسط آن است.
شرایط منابع انرژی جهان
انرژی عاملی حیاتی و جدایی ناپذیر از جهان امروز است و هر آن چه را که انجام می دهیم نیازمند وجود انرژی است. انرژی در اقتصاد جهانی در هم تنیده شده و در حقیقت میتوان انرژی را معادل اقتصاد در نظر گرفت؛ ازاین رو هر زمان که بحران انرژی بوجود آید به سرعت به بحران های دیگری هم ختم می شود.
ارتباط میان انرژی و اقتصاد هم اکنون در واضح ترین حالت خود قرار دارد و کاملا ملموس است. این ارتباط را در سوخت های دیزلی میتوان به سرعت احساس کرد. خیلی از وسایل لجستیکی همچون کامیون ها، قطارهای باری و تراکتورها از این سوخت استفاده می نمایند، در نتیجه وقتی سوخت های دیزلی نایاب می شوند و یا قیمت آنها افزایش می یابد، بلافاصله هزینه های حمل و نقل و به تبع آن قیمت مواد غذایی هم افزایش می یابد.
هزینه های حمل و نقل و لجستیک از آغاز سالجاری میلادی افزایشی بودند و شروع جنگ روسیه و اوکراین هم به این امر کمک کرد. هم اکنون کمبود سوخت های دیزلی در کشورهای آفریقای جنوبی، سریلانکا و خیلی از مناطق اروپا وجود دارد. هزاران اتوبوس و کامیون تجاری در کامرون به سبب نداشتن سوخت زمین گیر شده، قطارهای مسافربری در هند از حرکت باز ایستاده اند و در سریلانکا بحران سوخت و مواد غذایی، دولت مرکزی آن کشور را سرنگون کرد.
انرژی در اقتصاد جهانی در هم تنیده شده و در حقیقت میتوان انرژی را معادل اقتصاد در نظر گرفتنشانه های بحران شدید انرژی و مواد غذایی در تمام نقاط جهان درحال افزایش است. در نیجریه، پرجمعیت ترین کشور آفریقایی، خیلی از خطوط هوایی به سبب نداشتن سوخت کافی برای ناوگان هوایی خود در شرف تعطیلی هستند. قیمت گازوئیل در ایالات متحده به بالاترین سطح تاریخی خود رسید و اروپایی ها هم اعلام نموده اند که با کمبود شدید گاز طبیعی در زمستان پیش رو مواجه خواهند بود.
وزیر انرژی عربستان سعودی بتازگی در کنفرانس جهانی زیرساخت خطاب به رهبران جهان اظهار داشت: "دنیا باید از این خواب غفلت بیدار شود، ذخایر و ظرفیت منابع انرژی جهان رو به اتمام است و این یک حقیقت محض هست."
بحران سوخت و مواد غذایی
همان طور که پیشتر اشاره شد با افزایش بهای سوخت های دیزلی، هزینه های حمل و نقل و در نتیجه قیمت مواد غذایی هم بالا رفته است. اما این مورد تنها یکی از عوامل موثر بر بحران فعلی غذا در جهان است.
با شروع تنش های جدید و جنگ روسیه و اوکراین، قیمت کودهای نیتروژنی که از گاز طبیعی به دست می آیند به صورت بی سابقه ای بالا رفته است و کشاورزان را در سرتاسر جهان با کمبود کود و افزایش هزینه های تولید مواجه کرده است. در کشورهای جنوب آفریقا، افزایش قیمت کودهای شیمیایی، کشاورزان را به ناچار مجبور به استفاده کمتر از این مواد در روند تولید محصولات خود کرده است که به تبع آن تولید برنج و ذرت در آفریقا به شدت کم شده است.
کاهش موجودی کودهای نیتروژنی و قیمت بالای آنها در کنار نبود جایگزین مناسبی برای این کودها، کشاورزی را با بحران مواجه می کند و باعث کاهش تولید محصولات استراتژیک همچون گندم، ذرت، برنج و جو می شود.
روسیه و اوکراین به تنهایی مسئول تأمین ۳۰ درصد گندم مصرفی جهان هستند و درگیری های اخیر بر تولید و حتی صادرات این محصول از جانب دو کشور تأثیر منفی گذاشته است روسیه و اوکراین به تنهایی مسئول تأمین ۳۰ درصد گندم مصرفی جهان هستند و درگیری های اخیر به شدت بر تولید و حتی صادرات این محصول از جانب دو کشور تأثیر منفی گذاشته است. بنادر استراتژیک اوکراین به سبب جنگ و ناآرامی محدود شده است و صادرات از این بنادر متوقف و یا کاملا محدود شده است.
این دو کشور علاوه بر این ۱۰ درصد کالری مصرفی دنیا را صادر می کنند و در کنار آن نسبت بالایی از روغن های گیاهی جهان در روسیه و اوکراین تولید و صادر می شود که در پخت و پز و تهیه غذا مورد استفاده قرار می گیرند که در نتیجه درگیری های اخیر، حالا اروپا با کمبود شدید روغن روبرو شده است و در بریتانیا هم محدودیت خرید روغن برای شهروندان اعمال کرده اند.
کشورهای کم درآمد جهان که تا قبل از این به سبب بحران همه گیری کرونا در تنگنای اقتصادی قرار داشتند با شوک قیمتی و بحران مواد غذایی، شرایط شان به شدت وخیم تر شده است. مصر پس از چهار دهه قیمت نان های دولتی را افزایش داد و به ناچار محدودیت هایی را بر گندم و آرد این کشور تحمیل کرد. با بروز جنگ میان روسیه و اوکراین، خیلی از کشورها همچون مجارستان، اندونزی، مولداوی و صربستان، محدودیت های شدیدی را بر صادرات مواد غذایی استراتژیک خود همچون غلات، میوه و سبزیجات، روغن های پخت و پز و مغزهای خوراکی اعمال کردند که این محدودیت ها بر قیمت جهانی محصولات نامبرده تأثیر مستقیم گذاشت.
تغییرات آب و هوایی و تولید گندم
طبق گزارش های رسانه ای حالا و باتوجه به کاهش تولید و افزایش قیمت های مواد غذایی در سطح جهانی، تعداد افرادی که به غذای کافی در روز دسترسی نخواهند داشت با رشدی سرسام آور از ۴۴۰ میلیون نفر به ۱.۶ میلیارد نفر رسیده است که از این تعداد ۲۵۰ میلیون نفر در آستانه قحطی قرار دارند.
عامل دیگری که به تشدید بحران های غذایی در جهان دامن زده، تغییرات آب و هوایی گسترده است که بر تولید و میزان برداشت مواد غذایی و کشاورزی تأثیر سویی گذاشته است. چین بعنوان بزرگ ترین تولیدکننده گندم در جهان، به سبب کاهش بارندگی در فصل کاشت گندم، به پایین ترین میزان برداشت در سالیان اخیر رسیده است و در سوی دیگر با رکوردشکنی دمای هوا و کاهش بارش باران در شبه قاره هند، دومین تولیدکننده بزرگ گندم، میزان تولید این محصول حیاتی به شدت کم شده است. در کشورهای شاخ آفریقا، بحران مواد غذایی به مرحله بسیار خطرناکی رسیده است و این کشورها درگیر شدیدترین میزان خشکسالی در خلال چهار دهه اخیر هستند.
چرا دنیا درگیر این بحران ها شده است؟
طبق گزارش های رسانه ای این موارد نشان از بزرگ ترین بحران مواد غذایی از زمان جنگ جهانی دوم درجهان است.
این بحرانی است که تاثیرات زیادی را بر کشورهای فقیر و کم درآمد جهان خواهد گذاشت. کارشناسان می گویند این بحران و عدم امنیت غذایی احتمال دارد منجر به حوادثی مانند تنش های سیاسی، کودتا، آشوب های اجتماعی، جنگ های شهری، کشتار و سرکوب شود. حالا در کشورهای برزیل و مصر، کمبود موجودی و افزایش قیمت مواد غذایی سبب بروز ناآرامی های اجتماعی شده است.
غرب و روسیه هر یک دیگری را مقصر ایجاد وضعیت موجود می دانند.آن ها پوتین را مسئول بروز ناآرامی ها و عدم امنیت غذایی می خوانند و روسیه هم ناتو و تنش آفرینی غرب در سطح منطقه و جهان را عامل بروز بحران می داندغرب و روسیه هر یک دیگری را مقصر ایجاد وضعیت موجود می دانند. آنها شخص پوتین را مسئول بروز ناآرامی ها و عدم امنیت غذایی می خوانند و روسیه هم ناتو و تنش آفرینی غرب در سطح منطقه و جهان را عامل بروز بحران می داند و این اتفاقات بهانه ای شده است برای خالی کردن از زیر بار مسئولیت و در نهایت تشدید بحران.
غرب و بخصوص ایالات متحده می بایست به جای پیش گرفتن سنت تاریخی و گذشته خود که همان گرفتن ماهی از آب گل آلود تنش است، با قبول مسئولیت در برابر اقدامات خود، راه را برای بازگشت امنیت به جهان و حل بحران خطیر پیش روی هموار کند.
کشورهای غربی باید به جای اولویت قرار دادن رشد اقتصادی خود و نگاه صرفاً آماری به مسئله فعلی، به دنبال همکاری و همراهی با دیگر قدرت های جهانی همچون روسیه و چین برای عبور از این بحران باشند.
بحران ها همواره چالشی بزرگ برای سیاستمداران بوده و هست ولی انکار و یا برخورد سیاسی با چنین مسائلی، صرفاً منجر به تشدید شرایط می شود. تنها چاره فعلی برای رهبران و سیاستمداران جهان برای عبور از بحران فعلی در پس دیدن حقیقت و عدم انکار آن نهفته است، حتی اگر این کار منجر به شکست در انتخابات یا کاهش تعداد فالوورهای توییترشان شود.
منابع:
https: //b2n.ir/n98068
https: //b2n.ir/n27531
https: //b2n.ir/p85678
https: //b2n.ir/y97783
https: //b2n.ir/r07647
https: //b2n.ir/g21344
منبع: آبیاری
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب