کدام جاده برای یوزپلنگ آسیایی مرگبارتر است؟
آبیاری: آبیاری: خیلی از گونه های حیات وحش کشور خصوصاً یوزپلنگ آسیایی - که گونه ای در معرض خطر انقراض است - جان خودرا بر اثر تلفات جاده ای از دست می دهند چونکه در بین زیستگاه آنها جاده هایی بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی راه اندازی شده است. یکی از این جاده های مرگبار«عباس آباد» است.
به گزارش آبیاری به نقل از ایسنا، جاده عباس آباد در استان سمنان یکی از محورهای مواصلاتی تهران - مشهد است که از حاشیه مرز شمالی منطقه حفاظت شده توران عبور می کند. در این محدوده ۳۰ کیلومتری طی دو دهه اخیر هشت فرد یوزپلنگ آسیایی تلف شده است.
مرضیه موسوی - کارشناس پستانداران گوشتخوار دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست - با اشاره به گزارش تهیه شده در سال ۹۵ درباره ی تلفات جاده ای عباس آباد که متعلق به مطالعاتی در یک بازه ۱۰ ساله از سال ۸۴ تا ۹۴ بوده است، توضیح می دهد: از ۱۹ فرد یوز که براثر تصادفات جاده ای تلف شدند، تنها هشت فرد آن مربوط به جاده عباس آباد است. نخستین آمار ثبت شده در جاده عباس آباد به سال ۸۹ باز می گردد که یک فرد یوز ماده و دو توله نابالغ تلف شدند. به عبارتی بیشترین تلفات جاده ای یوز در جاده عباس آباد گزارش شده است چونکه توران یک منطقه زادآور و زیستگاهی مهم برای یوزپلنگ است، بنا بر این بیشترین تلفات در این جاده رخ داده است.
این کارشناس پستانداران گوشتخوار به جنسیت یوزهای تلف شده در جاده عباس آباد اشاره و اظهار می کند: سه توله نابالغ که دو مورد جنسیتی نامعلوم دارند، یک فرد توله یوز ماده - که بتازگی بر اثر تصادف تلف شد، دو فرد یوز ماده، یک فرد یوز نر یکساله، یک فرد یوز بالغ با جنسیت نامعلوم و یک فرد یوز سه ساله با جنسیت نامعلوم در این جاده براثر تصادف تلف شده اند.
بیشتر بخوانید: جاده ها مقابل حیات وحش/ تصادفات، علت ۵۲ درصد از تلفات یوزپلنگ ها
یوزپلنگ ایرانی، گونه ای قلمرو طلب
یوزپلنگ گونه ای قلمروطلب با گستره ای وسیع است. حسن اکبری - سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست - در این زمینه می گوید: اینگونه به زیستگاه های بسیار وسیعی جهت زندگی نیاز دارد. در گذشته در محدوده های شمالی بعد از حوالی گرمسار، کل مجموعه پارک ملی کویر، دو طرف جاده تا سمنان و از ادامه آن تا میامی همه دشت ها و کوهپایه ها دست خوردگی کمی داشتند و در بیشتر دشت ها آهو و در کوهپایه ها قوچ و میش زندگی می کردند و مانند امروز تعداد رفت وآمدها و ساخت وسازها در قلمرو یوز زیاد نبود اما امروزه طعمه ها از بین رفته اند، قلمروی نسبتاً مناسب آنها نیز تنها به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست محدود شده است و به سبب تعارضات بیش از حد مانند جاده کشی ها حیوان دوام نمی آورد.
پلیس راهور به کمک محیط زیست می آید؟
اکبری به درخواست کمک سازمان حفاظت محیط زیست از پلیس راهور اشاره و اظهار می کند: باتوجه به وسعت، گستردگی و تعدد جاده ها کنترل تمامی آنها خیلی مشکل است و خواه ناخواه تلفات جاده ای را خواهیم داشت اما باید دید چطور می توانیم در مناطقی که ارزش حفاظتی بالایی دارند و زیستگاه گونه های خاص هستند، تلفات را کاهش دهیم چونکه بطور قطع نمی توانیم تلفات را به صفر برسانیم.
وی اضافه می کند: محدوده تصادف اخیر یوزپلنگ بیش از ۳۰ کیلومتر با نقطه داغی که در آن تلفات بسیاری داشته ایم، فاصله داشته است که قسمتی از آن نقطه داغ فنس کشی شده است البته در این نقطه نیز یک مورد دیگر تلفات داشته ایم و این نشان دهنده نقطه داغ جدیدی است که باید برای آن فکری نماییم. از نخستین پیشنهادها نورپردازی جاده بود چونکه اگر اطراف محدوده داغ نورپردازی شود، دید راننده افزوده می شود، یوز آسان تر دیده می شود و دیدن مانع برای حیوان نیز موجب کاهش تلفات می شود.
به گفته اکبری نورپردازی جاده کم هزینه ترین راه حل ها است چونکه فنس کشی بسیار هزینه بر است، ضمن این که باید شرایط مناسبی برای عبور یوز فراهم گردد، در غیر این صورت یوز مسیر خودرا تغییر می دهد و با عبور از نقطه ای دیگر مشکلات دیگری نیز برایش به وجود می آید.
وی به نشست های برگزار شده با فراجا و مرزبانی در استانهای مختلف و حضور پلیس راهور در چنین بحران هایی اشاره می کند و توضیح می دهد: در این جلسه ها خواسته های محیط زیست را مطرح کرده ایم. پلیس راهور نیز تنها به عنوان یک همکار می تواند دراین زمینه به سازمان کمک نماید خصوصاً در زمانی که اطلاعات خاصی را به دست می آورند اما درخواست اصلی ما در وضعیت فعلی « کنترل سرعت» است. سرعت بالا تلفات زیادی را در پی دارد اما متاسفانه غالبا افراد سرعت مجاز را تنها در نقاط مشخص نصب دوربین رعایت می کنند و بدیهی است پلیس راهور نیز ظرفیت پوشش و کنترل تمامی نقاط را ندارد.
اکبری کنترل سرعت خودرو ها و عدم تجاوز از سرعت مجاز را موضوعی فرهنگی می داند و می گوید: راننده باید به هشدارها و تابلوهایی که نشان دهنده حضور گونه در معرض خطر انقراض در محدوده است، توجه کند.
وزارت راه و شهرسازی و سازمان محیط زیست چه کرده است؟
به گفته موسوی تلفات جاده ای معضلی برای حیات وحش ما است. سازمان حفاظت محیط زیست در حد توان با راه اندازی جاده های جدید خصوصاً آن هایی که از داخل مناطق حفاظت شده عبور می کنند، مخالفت و با نهادهای ذی ربط مانند وزارت راه و شهرسازی رایزنی می کند. با اقدامات سازمان تاحدی حساسیت دراین زمینه به وجود آمده است. خیلی از ادارات محیط زیست نقاط داغ تلفات جاده ای را شناسایی و به ادارات مربوطه در هر استان اعلام نموده اند تا به ایمن سازی جاده جهت عبور حیات وحش بپردازند.
این کارشناس حیات وحش معتقد است: برخی نهادهای ذی ربط حساسیت لازم را ندارند که با راه اندازی این جاده ها چه بلایی بر سر حیات وحش می آورند. شاید الان این تلفات بصورت خاموش باشد و خیلی دیده نشوند اما در بلندمدت خیلی از گونه ها را در همین جاده ها از دست می دهیم. شاید راه اندازی جاده و گسترش شبکه های جاده ای افتخاری برای نهادهای ارتباط داشته باشد اما برای حیات وحش و محیط زیست خصوصاً جاده هایی که از مناطق حفاظت شده عبور می کنند، بسیار لطمه زا هستند.
اکبری نیز به پروتکلهای نوشته شده از جانب سازمان حفاظت محیط زیست برای وزارت راه و شهرسازی اشاره و اظهار می کند: متاسفانه چون الزام قانونی یا ضمانت اجرائی برای اجرای این پروتکل ها وجود ندارد، جاده هایی که ساخته می شوند بطور معمول این نکات در آنها رعایت نمی گردد بنابرابن موجب تلفات بسیار حیات وحش می شوند. تنها بحث تلفات یوز مطرح نیست بلکه هر ساله در جاده های کشور تعداد زیادی از حیات وحش و گونه های مختلف خزندگان و حتی از کوچکترین پستانداران مانند خارپشت ها تا بزرگترین گونه ها مانند خرس و پلنگ تلفات می دهیم و بخش قابل توجهی از ذخایر ژنی ما در جاده ها از بین می روند.
وی درباره ی ارائه پیش نویس قانون حفاظت و بهره برداری حیات وحش به مجلس از شروع فعالیت دولت سیزدهم توضیح می دهد: در این پیش نویس ضوابط و قوانینی الزام آور مطرح گردیده است که مسئولیت و ضمانت اجرا داشته باشد. اگر این قانون بدون تغییرات تصویب شود، در آینده می تواند زیرساخت قانونی مناسبی را بوجود آورد اما هم اکنون بیشتر مکاتبات و مطالبات محیط زیست از وزارت راه و شهرسازی به سبب نبود ضمانت اجرائی و یا قانونی الزام آور مورد توجه قرار نگرفته است.
اکبری درمورد مطالبات محیط زیست در سال ۱۴۰۱ درباب جاده های موجود و جاده های درحال راه اندازی از وزارت راه و شهرسازی می گوید: امسال رایزنی ها و مطالباتی را به استناد سیاست های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری برای حفظ ذخایر ژنی در کشور داشته ایم. گاهی بصورت موردی جاده ها را بررسی نموده ایم. به عنوان نمونه درباره ی عبور جاده از وسط پارک ملی گلستان مکاتبات و پیگیری های مختلفی انجام شده است اما با وجود تعهداتی که دراین زمینه داده بودند، اقدام خاصی را هنوز انجام نداده اند.
موسوی به دستورالعمل ایمن سازی جاده ها اشاره و اظهار می کند: هم اکنون تابلوها با اندازه بسیار کوچک کارایی لازم را ندارند این درحالیست که باتوجه به دستورالعمل نوشته شده، تابلوها باید بر طبق استاندارهای جهانی تهیه شوند و قابل دید باشند همین طور نصب دوربین های کنترل سرعت و ایمن سازی جاده ها باید بر طبق همین پروتکلهای استاندارد اجرا شود. وزارت راه نیز باید در این جهت کمک و اعتباری را مشخص نماید همین طور قبل از راه اندازی جاده ملاحظات زیست محیطی آنرا در نظر بگیرد و در مکان هایی که نیاز به روگذر یا زیرگذر است، اقدامات لازم را انجام دهد.
موسوی ضمن اشاره به این که سازمان محیط زیست درحد توان مخالفت خودرا اعلام می کند و رعایت ملاحظات زیست محیطی را خواهان می شود، می گوید: در خیلی از مواقع تلاش بر انجام ارزیابی و ملاحظات زیست محیطی می نماییم اما گاهی چنین اتفاقی نمی افتد و بعد از اتمام کار نیز زیر بار تغییر و اصلاح نمی روند. استانها خود تا حدی نقاط داغ تلفات جاده ای را شناسایی کرده اند و ما درخواست کرده ایم تا با تکمیل این نقاط، وزارت راه استان منعکس کننده این مساله باشد. با همکاری محدود از جانب برخی ادارات کل استانها ایمن سازی هایی مانند نصب تابلو انجام شده است اما هنوز کم کاری هایی از جانب ادارات راه یا وزارت راه وجود دارد.
این کارشناس حیات وحش با اشاره به اتفاق اخیر - تلف شدن توله یوز ماده در جاده عباس آباد در ۱۵ مردادماه - ادامه می دهد: باتوجه به این اتفاق جلساتی برگزار شده و مقرر است همکاریهای بیشتری جهت ایمن سازی جاده باتوجه به پروتکلهای موجود صورت بگیرد. امیدواریم هرچه سریعتر ایمن سازی این جاده ها صورت گیرد.
موسوی می گوید: انتظار نداریم برای تمامی جاده ها چنین اقداماتی صورت گیرد اما هم اکنون حتی در جاده عباس آباد که زیستگاه یوز و گونه در معرض خطر انقراض ماست موفق به راه اندازی روگذر یا زیرگذر و ایمن سازی جاده برای عبور حیوانات نشده ایم. به عبارتی در حد همین جاده هم در مجاب کردن ارگان های ذی ربط توفیق پیدا نکرده ایم.
بیشتر بخوانید: از میان رفتن بخش قابل توجهی از ذخایر ژنی کشور در جاده ها
به گزارش آبیاری به نقل از ایسنا، لازم است مسئولان و دستگاه های ذی ربط هر چه سریع تر برای تمامی جاده ها خصوصاً جاده هایی که محل عبور گونه های در معرض خطر انقراض است، چاره اندیشی کنند تا بیش از این شاهد تلفات جاده ای حیات وحش نباشیم.
منبع: persianwet.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب