بررسی تصاویر ماهواره ای یك دوره ۲۰ ساله نشان داد
افزایش گسترش گیاه مهاجم کهور آمریکایی در مناطق جنوبی ایران
آبیاری: بررسی تصاویر ماهواره ای ۲۰ سال قبل در یک مطالعه نشان داد که گسترش گیاه مهاجم کهور آمریکایی در مناطق جنوبی ایران افزایش داشته است.
به گزارش آبیاری به نقل از ایسنا، یکی از مهم ترین گونه های گیاهی مهاجم ایران، درخت کهور آمریکایی است که گستره بزرگی از جنوب و جنوب شرق ایران را تحت کنترل خود درآورده است. تأثیر این گونه به حدی است که در بیشتر اکوسیستم های ساحلی جنوب ایران، گونه غالب و گاهی تنها گونه درختی است.
گونه های مهاجم، گروهی متنوع از موجودات هستند که با ورود خود به زیستگاه های جدید و حصول موفقیت در رشد، بقا و تولید مثل، تبدیل به یک تهدید برای سایر گونه های بومی آن اکوسیستم می شوند. در یک قرن گذشته ۶۰ درصد از انقراض گونه های مختلف جانوری و گیاهی به شکلی تحت تأثیر نفوذ گونه های مهاجم بوده است. به صورت سالانه حدود ۵ درصد از کل اقتصاد جهان برای مدیریت و کنترل گونه های مهاجم در سطح جهان هزینه می شود.
در بین انواع جانداران مهاجم، گونه های گیاهی از توان تخریبی بسیار بالایی برخوردار می باشند. گونه کهور آمریکایی در سواحل جنوبی ایران، تاثیراتی همچون تخلیه آب های زیرزمینی بعنوان تنها منبع آب آشامیدنی جوامع محلی و از بین بردن غذای دام، ساده سازی اکوسیستم و کاهش تنوع آن به تنها یک گونه درختی داشته است و بر همین مبنا افزایش این گونه زنگ خطر جدی و یک تهدید اقتصادی اجتماعی است.
با توجه به اهمیت این مورد پژوهشگران محیط زیست با انجام یک مطالعه با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای، به شناسایی گستره انتشار درختان کهور آمریکایی پرداختند.
گیاه کهور آمریکایی درختی همیشه سبز با ارتفاع سه تا ۱۵ متر است که گاهی به صورت درختچه ای هم رشد می کند. ریشه های این درخت می تواند تا ۸۰ متر به صورت عمودی و ۳۰ متر به صورت افقی رشد کند و سبب می شود تا سایر گیاهان در رقابت برای رسیدن به آب های زیرسطحی ناکام مانده و خشک شوند و همینطور نحوه رشد ریشه های این درخت مهاجم سبب محکم شدن خاک و تسهیل جریان رواناب می شود. این گیاه پشه آنوفل که ناقل بیماری مالاریا است را به خود جذب می کند و در اروپا بعنوان تهدیدکننده ترین گیاه مهاجم شناخته می شود.
این گونه بومی آمریکایی جنوبی و مرکزی و حوزه کارائیب است و برای نخستین بار در سالهای (۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ میلادی -۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ شمسی-) برای مبارزه با بیابان زایی و تولید چوب به مناطق گرمسیری جهان مانند نواحی خلیج و عمانی جنوب ایران ارائه شد. این گیاه در لیست قرمز اتحادیه بین المللی محافظت از محیط زیست، بعنوان یکی از ۱۰۰ گونه مهاجم تهدیدکننده دنیا نام برده شده است.
در این مطالعه منطقه ای به وسعت ۱۸۵۰ کیلومتر مربع در حد فاصل دو شهر سیریک تا جاسک کهنه مورد بررسی قرار گرفت و از تصاویر ماهواره لندست ۸ استفاده شد. میزان غالبیت گونه کهور آمریکایی نسبت به سایر درختان و تغییرات تراکم پوشش در یک دوره ۲۰ ساله مورد بررسی و سنجش قرار گرفت.
یافته های این مطالعه از آن حکایت می کند که ۱۳ هزار و ۴۱۷ هکتار از منطقه بررسی شده در این مطالعه توسط انواع درختان پوشیده شده است. طبقه درختان کهور آمریکایی بعنوان دومین طبقه درختی وسیع، با توزیعی ناهمگن و اغلب در نواحی با خاک های سبک و شور موجود در راه آبراه ها قرار گرفته اند.
نتایج حاصل از تصاویر ماهواره ای نشان داد که نواحی بشدت اشغال شده توسط درختان کهور آمریکایی بیشتر در امتداد رودخانه ها و مسیل های اصلی است که از ارتفاعات شرقی به سمت آب های تنگه هرمز امتداد یافته است. ازاین رو نزدیکی به رودخانه ها و آبراه ها را میتوان بعنوان یکی از مهم ترین عوامل محیطی مؤثر در گسترش این درختان در نظر گرفت.
بررسی ها نشان داده است که حدود ۱۱ درصد از وسعت این منطقه، مناطق با غالبیت شدید کهور (بیش از ۶۰ درصد) است و این مناطق بیشتر در بخش های مرکزی منطقه قرار دارند.
یکی از شاخصهای استفاده شده در این مطالعه شاخص NDVI است. این شاخص که یک شاخص گرافیکی است، در تحلیل ها و اندازه گیری های سنجش از دور استفاده می شود و نشان دهنده وجود یا نبود پوشش گیاهی در یک منطقه است. بررسی های این مطالعه نشان دهنده نرخ افزایشی مقادیر متوسط این شاخص در ۲۰ سال قبل است.
برخی مطالعات نشان داده اند که گیاه کهور آمریکایی بعد از گذشت ۲۰ سال از نخستین استقرار خود در یک زیستگاه، می تواند خویش را بعنوان گونه غالب آن منطقه معرفی نماید. بنابراین تلاشهای سریع و همه جانبه ای برای کنترل انتشار این گونه لازم و ضروریست.
در انجام این تحقیق فاطمه ایزدی و عاطفه چمنی؛ پژوهشگران علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان و رسول زمانی، احمدمحمودی از گروه مهندسی محیط زیست دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه پاییز ۱۴۰۱ به صورت مقاله علمی با عنوان «کمی سازی تاثیر انتشار کهور آمریکایی (prosopis juliflor) بر پوشش گیاهی بومی در جنوب ایران، در مجله محیط زیست و توسعه فرابخشی زیر نظر پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار انتشار یافته است.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب