آیا رفاه مردم بیشتر شده است؟
به گزارش آبیاری، اعتماد نوشت: سیدمرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در واکنش به ادعاهایی در مورد رفاه اجتماعی اظهار داشت: اینگونه ادعاها تازگی ندارد و بارها تکرار شده است. ایران بیش از 80 میلیون جمعیت دارد که در پهنه 30 استان زندگی می کنند و این که برخی ها، تنها میزان خریدها در شهر تهران یا سفر رفتن عده ای را مورد ارزیابی قرار بدهند که نشد معیار رفاه مردم!
همزمان با بیان آمارهای خوش بینانه درباره ی فاکتورهای کلان اقتصادی نظیر رشد اقتصادی و تورم، رسانه های حامی دولت نیز مدعی بهبود شرایط معیشتی مردم و افزایش سطح رفاه جامعه هستند. بطور مثال، یکی از رسانه های حامی دولت به نقل از یکی از خوانندگان خود مدعی شده که «در میدان خراسان در فروشگاه های زنجیره ای شهروندانی را می بینم که چرخ های فروشگاه را پر از جنس و کالا کرده و جلوی هر صندوق باید نزدیک به ۲۰ دقیقه معطل بشویم.» ضمن این که چنین رسانه ای مدعی است که «سفرهای مردم در روزهای تعطیل سال نشانه پولدار بودن آنهاست و... وقتی تصاویر و فیلم ازدحام خودرو ها و ترافیک قفل شده در جاده چالوس و دیگر جاده های شمال کشور را در روزهای تعطیلی می بینیم به این مساله فکر می کنم که اگر مردم ما واقعا آن گونه که برخی مدعی اند فقیر هستند پس این گردش و تفریح رفتن شان با ماشین های شخصی و با این حجم ترافیک چیست؟»
سال قبل نیز گزارشی تحت عنوان «مردم فقیر نیستند بلکه سطح توقع شان بالا رفته» انتشار یافته بود. در این گزارش آمده بود که «.. سطح رفاه اغلب اقشار جامعه به طرز ملموسی بالا رفته است، اما به موازات افزایش سطح رفاه، توقعات اقتصادی جامعه نیز بالا رفته و آن چه امروزه خیلی از مردم احساس می کنند، نه «فقر مطلق»، بلکه «فقر نسبی است که از مقایسه وضع فعلی با وضع ایده آل حاصل می شود.».
اما سوالی مطرح می شود این است که فاکتورهای رفاه در یک جامعه شامل چه مواردی می شود و آیا سطح رفاه مردم ایران بالا رفته است؟ آن گونه که در رتبه بندی سالانه موسسه پژوهشی لگاتوم (Legatum Prosperity Index) آمده سطح رفاه کشورها در عرصه اقتصادی، فرصت های کسب وکار، حکومت داری، آموزش، سلامت، امنیت و ایمنی، محیط زیست و آزادی های فردی و سرمایه های اجتماعی سنجیده می شود که رتبه ایران از میان ۱۴۲ کشور این لیست در سال ۲۰۲۳ به رتبه ۱۲۶ رسیده و ایران اکنون جزو کشورهایی است که در قعر جدول قرار گرفته و باید گفت در سالهای اخیر افت بیشتری هم داشته است.
قضاوت یا منطق اقتصادی؟
سیدمرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در واکنش به ادعاهایی در مورد رفاه اجتماعی اظهار داشت: اینگونه ادعاها تازگی ندارد و بارها تکرار شده است. ایران بیش از ۸۰ میلیون جمعیت دارد که در پهنه ۳۰ استان زندگی می کنند و این که برخی ها، تنها میزان خریدها در شهر تهران یا سفر رفتن عده ای را مورد ارزیابی قرار بدهند که نشد معیار رفاه مردم!
افقه در ادامه اظهار داشت: به سبب سوءتدبیرها و سوءمدیریت هایی که در این سال ها شده اغلب افرادی که درآمد بیشتری داشتند به پایتخت یا چند شهر بزرگ مهاجرت کرده اند که همین مساله خود یک انحراف بزرگ در سیاست گذاری ها و آمایش سرزمینی محسوب می شود. این اتفاق سبب خالی شدن روستاها از سکنه می شود و از جانب دیگر مشکلات اجتماعی در شهرهای بزرگ را بیشتر می کند.
میزان تورم خوراکی ها همچنان بالاست
این اقتصاددان اشاره کرد: اگر خط فقر اینروزها را در نظر بگیریم و این که هر فردی به چه میزان کالری برای بقا نیاز دارد، متوجه اختلاف طبقاتی در جامعه خواهیم شد. این که فردی به یک فروشگاه مراجعه کند و ببیند عده ای مقادیری کالا خرید کرده اند به این معنا نیست که وضعیت اقتصادی همه مردم در کل کشور بهبود پیدا کرده است، حتی در تهران هم شهرک های حاشیه نشینی وجود دارند که اگر برخی می خواهند گزارش اقتصادی هم تهیه کنند، بهتر است به این شهرک ها مراجعه کنند تا ببینند مردم توان خرید چه میزان کالا از فروشگاه های زنجیره ای را دارند تا شاهد برداشت های سطحی نباشیم.
افقه اشاره کرد: امروز با تورم بیش از ۴۵ درصد در کشور مواجه ایم و زیرگروه کالاهای خوراکی و آشامیدنی با بیشترین تورم همراه بوده است، به شکلی که در شهریور ماه ۱۴۰۲، تورم نقطه به نقطه خوراکی ها، ۳۷.۴ درصد شده و بیشترین میزان افزایش قیمت هم مربوط به گروه گوشت قرمز با ۸۷.۱ درصد اعلام شده است.
این رشد اقتصادی حاصل سرمایه گذاری نیست
او افزود: در مورد نرخ رشد اقتصادی هم نباید بر خود ببالیم چونکه بخش عمده ای از این رشد مربوط به فروش نفت می باشد که اصلا افتخاری ندارد و سرمایه گذاری ها در طول این مدت به شدت افت داشته که نشان میدهد ما در وضعیت بهبود اقتصادی قرار نداریم و تنها بوسیله دور زدن تحریم ها کمی قیمت نفت بالا رفته است. این رشد اقتصادی نه پایدار می ماند و نه قابل اتکا خواهد بود. در کوتاه مدت نیز چاره ای جز برداشتن تحریم ها برای حذف قسمتی از مشکلات وجود ندارد و تنها رشدی که مبتنی بر تلاش در بخش صنعت و کشاورزی است را می توان رشد اقتصادی مطلوب محسوب کرد.
معیارهای بهبود شرایط اقتصادی مردم کدامند؟
پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی نیز درباب نگاه عجیب رسانه های حامی دولت به بهبود شرایط اقتصادی مردم به سبب افزایش سفرها به شهرهای شمالی کشور و خرید اقلام ضروری از فروشگاه های زنجیره ای در تهران اظهار داشت: به جهت اینکه بخواهیم وضعیت اقتصادی یک کشور را بررسی نماییم نیازمند یک سری از داده های مشخص هستیم که یکی از این معیارها میزان تورم آنست و دیگری کاهش قدرت خرید یا افت ارزش پول ملی است و این که چه تعداد از مردم در فقر مطلق به سر می برند یا تعداد قشر فقیر و متوسط یک جامعه چند نفر است و... که همه این ها جزو آمارهایی است که در کشورهای مختلف مورد سنجش قرار می گیرند.
این اقتصاددان اضافه کرد: اگر هم در روزهای تعطیل شاهد آنیم که در جاده چالوس تعداد خودرو ها زیاد می شود یا ترافیک به وجود می آید بدین سبب است که یک پروژه ای که از ۴۰ سال پیش باید انجام می شده، هنوز به پایان نرسیده است. موضوع بعدی این که در دنیای مدرن فعلی باید بیشتر حمل و نقل ها با قطار پرسرعت صورت گیرد و نه با خودرو، که برای این منظور هم نیازمند سرمایه گذاری در کشور هستیم.
قدرت خرید مردم کمتر از قبل شده است
مولوی با اشاره به هزینه فرصت ۱۲ سال اخیر تحریم ها در اقتصاد ایران که میان ۴۲۰ تا ۴۵۰ میلیارد دلار شده است، اضافه کرد: همه این موارد نشان دهنده آنست که برخی اصلا علاقه ای به دیدن این آمار و ارقام ندارند و با آن زاویه دارند، اما اگر می خواهیم رتبه ایران در بخش رفاه اقتصادی و اجتماعی افزایش پیدا کند باید میزان تورم را به زیر ۵ درصد برسانیم و قدرت خرید مردم را افزایش بدهیم این در حالیست که هم اکنون قدرت خرید مردم بسیار پایین آمده است.
او با اعلان اینکه درآمد سرانه ایران ۳ هزار دلار شده اظهار داشت: اگر کشوری درصدد آنست که مردمش یک رفاه نسبی داشته باشند باید درآمد سرانه شان به بالای ۱۰ هزار دلار برسد که متاسفانه نه فقط به این مسائل توجهی نمی شود بلکه با سطحی نگری رفاه را مورد ارزیابی قرار می دهند.
رشد اقتصادی دلاری مهمست و نه ریالی!
مولوی با اشاره به متوسط رشد اقتصادی ۱۲ سال اخیر کشور نیز اضافه کرد: این رشد در حدود یک درصد است و تنها در صورتیکه رشد اقتصادی بصورت مداوم ادامه داشته باشد می توان به آن امیدوار بود، ضمن آنکه رشد اقتصادی ریالی در کشوری که تورمی است، بی فایده است و رشد اقتصادی دلاری حائز اهمیت می باشد. به لحاظ دلاری تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۱۳۹۰ حدود ۶۵۰ میلیارد دلار بوده که امروز این میزان به ۳۵۰ میلیارد دلار رسیده و نشان دهنده آنست که حدود ۳۰۰ میلیارد دلار نسبت به سال ۱۳۹۰ افت داشته است و درآمد سرانه هم به همین میزان افت داشته است.
آلبرت بغزیان، اقتصاددان نیز در این زمینه اظهار داشت: یکی از مواردی که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که عده ای همیشه در این شرایط تورمی برنده هستند و همه مردم جامعه در این شرایط تورمی متضرر نمی شوند و افراد ثروتمندی هم هستند که جزو متقاضیان سفر داخلی و خارجی در روزهای مختلف سال هستند، اما این که بخواهیم این تعداد را نسبت به ۸۰ میلیون جمعیت کل کشور تعمیم بدهیم اصلا درست به نظر نمی رسد.
چه دهک هایی سفر می روند؟
این اقتصاددان افزود: ممکنست در روزهای تعطیل سال ۲۰ هزار خودرو از جاده چالوس تردد کنند، اما این تعداد خودرو نسبت به چندین میلیون خودرویی که در کشور تردد می کنند، نشان دهنده بهبود شرایط اقتصادی همه مردم نیست، این که ترافیک می شود را هم نمی توان نشان دهنده بهبود شرایط اقتصادی دانست بلکه باید دید که چه دهک هایی سفر می کنند یا کدام دهک ها هستند که از فروشگاه های زنجیره ای به مقدار زیادی خرید می کنند.
بغزیان با اشاره به پارکینگ میادین تره بار اظهار داشت: در پارکینگ میادین میوه و تره بار هم خودرو های گرانقیمتی پارک شده اند که بنظر می رسد نیازی هم به خرید از این محل ندارند، اما می بینیم که برای خرید خوراکی ها به تره بار مراجعه می کنند چونکه حس می کنند به جهت اینکه خرید به صرفه ای داشته باشند باید به این میادین مراجعه کنند.
درآمد سرانه چقدر رشد داشته است؟
این کارشناس اقتصادی با اشاره به یکی از شاخصه های رفاه اشاره کرد: یکی از این موارد مصرف سرانه برق است که در بیشتر کشورهای پیشرفته مصرف بالای برق ملاک خوبی جهت بررسی وضعیت اقتصادی یک فرد شمرده می شود و اگر میزان مصرف برق فردی بالا رفته باشد یعنی اوضاع اقتصادی او مساعد است، اما در ایران به سبب یارانه ای یا ارزان بودن برق، افزایش مصرف این کالا هم نشانه افزایش قدرت خرید محسوب نمی شود.
بغزیان افزود: نکته اینجاست که آیا سفر رفتن جزو سبد مصرفی خانوارهایی که در دهک های اول، دوم و سوم هستند قرار دارد یا خیر که مسلما این طور نیست.
این اقتصاددان اشاره کرد: یکی دیگر از موارد افزایش درآمد سرانه جامعه است که باید دید آیا در طول این مدت درآمد سرانه کشور بالا رفته است که باید این درآمد را به دلار تبدیل کرد تا بتوان آنرا با کشورهای دیگر مقایسه کرد.
باید آمارهای اقتصادی را مورد ارزیابی قرار بدهیم
این کارشناس اقتصادی در ادامه اضافه کرد: پس فقط تعداد سفرها و بسته شدن جاده چالوس به سبب ترافیک در روزهای تعطیل یا پر بودن تعدادی از فروشگاه های زنجیره ای در تهران می تواند نشان دهنده بهبود وضعیت اقتصادی مردم باشد و اصلا منطقی هم نیست و باید در مورد این موضوعات تامل بیشتری کرد.
بغوزیان اشاره کرد: ضمن آنکه تنها سفر رفتن ملاک اوضاع مالی مناسب نمی باشد و باید دید در این سفر آیا افراد رستورانی هم می روند یا این که چه مدل غذایی مصرف می کنند فردی که با یک گاز پیک نیکی سفر می رود به این معنا است که قدرت خرید کافی برای رفتن به رستوران ها را ندارد.
او اظهار داشت: فردی که تنها یک دفعه در سال و در یک تعطیلاتی به سفر می رود با فردی که در بیشتر تعطیلات به سفر می رود، متفاوت می باشد و باید دید تعداد سفرها به چه شکل است و آمارها را در این خصوص بررسی نمایند تا پی ببریم در این شرایط چه قشری بیشتر سفر می کنند.
او اشاره کرد: البته در این وضعیت اقتصادی هم عده ای باز برنده هستند، این که فردی مقداری گوشت می خرد ملاک مهمی نیست چونکه باید مصرف سرانه گوشت قرمز در کشور را مورد ارزیابی قرار داد و به جهت اینکه وضعیت اقتصادی افراد را مورد بررسی قرار بدهیم باید آمارهای اقتصادی را مورد ارزیابی قرار بدهیم یا نشان دادن تصویری از یک ازدحام در یک فروشگاه هم نشانه بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیست و باید کارگرانی را هم که قبلا تنها تخم مرغ و گوجه فرنگی می خریدند و امروز آنرا هم صرفه جویی می کنند را هم در نظر بگیریم.
۲۳۳۲۲۰
منبع: persianwet.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب