فضاهای خالی شهرها را به محیط های كشاورزی تبدیل نماییم
به گزارش آبیاری استاد دانشگاه خوارزمی، تبدیل فضاهای خالی شهرها به محیط های زراعی و كشاورزی و ایجاد شركتهای كشت و صنعت را بهترین راهبرد توسعه اشتغال، رونق اقتصادی و كاهش آلودگی های زیست محیطی كلان شهرها به خصوص تهران می داند.
متاسفانه در طول دهه های گذشته اتکای اقتصاد کشورمان به صادرات نفت آن هم به صورت خام فروشی، غفلت از حوزه تولید در بخش های مختلف را به همراه داشته است.
اقتصاد تک محصولی نفت سبب شده دلالی و سوداگری در بخش های مختلف اقتصادی به تدریج به یک فرهنگ تبدیل گردد و این مساله در کنار وجود خیل عظیمی از شغل های کاذب، تولید ناخالص داخلی GDP کشورمان را تحت تأثیر قرار داده است.
این درحالی است که به منظور افزایش سطح رفاه مردم، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی باید به شکلی محسوس از نرخ رشد جمعیت بیشتر باشد و در یک دوره کم و بیش طولانی تداوم داشته باشد.
مساله ای اساسی که به طور قطع با برنامه ریزی و جهت گیری مناسب در ایجاد کار و تولید و همینطور مبارزه با فرهنگ دلالی در کشور قابل اصلاح است.
اما یکی از بخش های مهم و اساسی که به اعتقاد کارشناسان می تواند در رشد اقتصادی کشورمان همچون تولید، اشتغال زایی و پایداری محیط زیست و بخصوص تاب آوری در مقابل تحریم ها و همینطور امنیت غذایی کشور نقش بسیار اثرگذاری داشته باشد بخش کشاورزی است.
کشاورزی از ارتباط بسیار تنگاتنگی با سایر بخش های اقتصادی برخوردارست و به سبب بهره گیری فراوان از تولیدات سایر حوزه های اقتصادی می تواند ضمن رعایت اصل کشاورزی نوین به منظور جلوگیری از ورود خسارت به منابع پایه، نقش بسیار مؤثری در به حرکت درآوردن چرخ های اقتصادی کشور داشته باشد.
تیرماه سالجاری بود که «کاظم خاوازی» وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت: بخش کشاورزی با دارا بودن بیشتر از ۴.۳ میلیون نفر بهره بردار، دارای سهم هشت درصدی از تولید ناخالص داخلی یعنی حدود ۴۰ میلیارد دلار است
سهمی که به قول وزیر جهاد کشاورزی در سالهای ماقبل آن هیچ گاه از پنج درصد بیشتر نبوده است.
هرچند در طول سالهای اخیر، توجه به توسعه اقتصاد دانش بنیان در بخشهای مختلف اقتصادی و جهت گیری تولید همچون بخش کشاورزی در کشور مقداری رو به بهبودی نهاده است اما به طور قطع ادامه این روند، نیازمند همکاری و پیگیری بیشتر نهادهای مختلف کشور با یکدیگر است.
بیش از ۷۰ درصد معاملات در کشور سوداگرایانه است
علی شماعی دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه آموزش و دانشگاه ایرنا با اعلان اینکه بیشتر از ۷۰ درصد معاملات کشور سوداگرایانه است، اظهارکرد: برای رونق تولید و کاهش آلودگی هوا باید از خانه ها و خانوار و فضاهای موجود به اشکال متفاوت استفاده کرد؛ تولید را از خانه ها و فضاهای موجود در شهر و پیرامون آن باید آغاز کرد.
وی، مسائلی همچون تأمین نیازهای غذایی، افزایش بیکاری، کاهش تولید ملی، فقر و نابرابری، افزایش حاشیه نشینی، کمبود شغل مناسب، کاهش درآمد خانوار، کاهش شکل گیری خانواده و ازدواج، کمبود کالاهای صادراتی، افزایش آلودگی هوا و سایر آلودگی های محیط زیستی و افزایش ناهنجاری های اجتماعی ناشی از بیکاری و ناپایداری کیفیت زندگی شهری ناشی از مصرف کنندگی را از مهمترین مسائل و چالش هایی دانست که امروزه خیلی از شهرهای ایران همچون تهران با آن مواجه اند.
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، یکی از راهبردهای مهم و موثر توسعه کارهای کشاورزی و صنایع وابسته به کشاورزی را توسعه صنایع مدرن دانست که به اعتقاد وی می تواند بسیار راهگشا باشد.
شماعی با بیان اینکه، وابستگی به اقتصاد تک محصولی نفت با بیشتر از ۹۰ سال خام فروشی این محصول در کنار تحریم های ظالمانه دشمنان اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار داده است، اضافه کرد: با توجه به این که ارزش فروش نفت خام روز به روز کمتر شده و با رواج اتومبیل های برقی مصرف بنزین کاهش یافته است، فروش نفت خام درآمد پایداری برای کشور محسوب نمی گردد و این سال هاست که تجربه شده است.
فضاهای خالی و سبز شهری به تولید محصولات کشاورزی اختصاص یابد
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی گفت: برای برون رفت از اوضاع کنونی اولین گام مشارکت عمومی و بسیج همگانی و مردمی و بسترسازی مسئولان برای کار و تولید در همه فضاهای شهری برای همه مردم بسته به توان و تخصص آنها است.
شماعی اشاره کرد: باید شهرها و فضای اطراف آنها به منبع تولید محصولات متنوع کشاورزی و غذایی بومی برای مصرف خانوار و حتی عرضه به بازارهای بین المللی تبدیل گردد.
وی اضافه کرد: هر شهروند باید بتواند از منزل خود و فضاهای موجود در شهر به تولید محصول کشاورزی بپردازد و هر فضای خالی و سبز شهری تبدیل به یک گلخانه و فضای تولیدی شود.
به گفته وی، با کمک تمام سازمان ها و دستگاه ها و شهرداری ها می توان استان تهران را به سمت تولید در چارچوب شرکتهای کشت و صنعت و شرکتهای دانش بنیان و استارتاپ ها سوق داد.
دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری معتقد است: می توان با کشاورزی مدرن و سیستم های آبیاری نوین همچون قطره ای، تحت فشار و گیاهان مقاوم به کم آبی و شورپسند و اصلاح نژاد گیاهان و تصفیه پسآب ها از هر فضایی حداکثر بهره وری را داشته باشیم.
استان تهران ظرفیت بالایی در کشاورزی و صنعت دارد
شماعی اظهار داشت: استان تهران باتوجه به پتانسیل محیطی همچون واقع شدن در بین دو وادی کوه و کویر از دامنه های جنوبی البرز و همینطور باتوجه به شیب کافی و توپوگرافی که به حاشیه دشت کویر ختم می شود، پتانسیل بالایی از لحاظ توپوگرافی، اقلیم و منابع آب و خاک دارد و می تواند به قطب کشاورزی و صنعت در کشور تبدیل گردد.
به گفته این دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، در توپوگرافی استان تهران، سه ناحیه ارتفاعی دشت، کوهپایه و شیب های کوهستانی قابل شناسایی است. نواحی دشت به تمام سطوح با ارتفاع کمتر از ۹۰۰ متر به پایین گفته می شود که شامل دشت های حاشیه کویر است که تا ارتفاع ۱۱۰۰ متر از سطح آب های آزاد گسترش یافته است.
وی اضافه کرد: این نواحی غالباً در جنوب استان تهران در شهرستان های ری و ورامین دشت های هموار شهریار و حاشیه دشت کویر واقع است. نواحی کوهپایه با ارتفاع ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ متر است که شامل دامنه ها و دره های کوهستانی همچون اوین، درکه، نیاوران، توچال، حصارک و سوهانک و لواسان می شود.
شماعی افزود: ناحیه کوهستانی از سطوح ارتفاعی ۱۳۰۰ متر با شیب های تند تا بلندترین قله های کوهستانی همچون توچال به ارتفاع سه هزار و ۹۳۳ متر است که تا هر جا شیب و شرایط اقلیمی اجازه دهد، می توان برای توسعه بخش کشاورزی و حفاظت منابع طبیعی گونه های بومی و تعادل بخشی به محیط زیست و بهره برداری بهینه آن از راه توسعه شرکتهای کشت صنعت مورد استفاده قرار گیرد.
وی با بیان اینکه، میزان بارش متوسط سالانه تهران حدود ۲۴۵٫۸ میلیمتر است و تعداد روزهای یخبندان (با دمای زیر صفر) آن هم حدود ۳۶ است، اظهار داشت: این بارش متوسط بخصوص برای سطوح ارتفاع ۱۱۰۰ متر به بالا برای کشت دیم مساعد است و کشت دیم و توسعه کشاورزی هم نقش موثری در افزایش بارش و تلطیف هوای استان خواهد داشت.
ضرورت توسعه شرکتهای دانش بنیان در حوزه کشت و صنعت
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه، راهبرد شرکتهای کشت و صنعت از راه شرکتهای دانش بنیان و استارتاپ های توسعه کشت و صنعت، یک راهبرد متکی به نوآوری و خلاقیت است، پیشنهاد کرد: تمام نیروها و بودجه های دستگاه ها و دانشگاه ها در امتداد تولید و توسعه بخش های مختلف کشاورزی، صنعت و خدمات بر ایجاد شرکتهای دانش بنیان متمرکز شوند.
شماعی با تاکید بر اینکه، توسعه پایدار، امری درونی است و باید بر مبنای مزیت های بومی هر استان و به دست نیروهای خلاق و مدیران توانمند و پیگیر و هماهنگ کننده و جهادگر اتفاق بیفتد، بیان نمود: شرکتهای کشت و صنعت راهبردی است که می تواند علاوه بر تأمین نیازهای غذایی، کاهش بیکاری، توسعه اشتغال بهینه، افزایش درآمد ملی، توسعه صادرات، کاهش آلودگی هوا و توسعه پایدار شهری و روستایی را به دنبال داشته باشد.
به گفته وی، توسعه کشت و صنعت ها، از راه واگذار کردن و اجاره دادن زمین ها و املاک دارای قابلیت با قیمت کم و حتی مجانی برای ۱۰ سال یا ۲۰ سال یا ۳۰ سال و حتی تا ۹۹ سال به تولیدکنندگان بخش های اقتصادی صنعت و کشاورزی و خدمات امکان پذیر است.
شماعی معتقد است: به کار گرفتن تمام اراضی استان چه دارای مالکین خصوصی و چه دولتی، می تواند زیرنظر مدیریت یکپارچه با نظارت دولت و مجلس و مدیران محلی و با هماهنگی مدیریت و بهره برداری مناسب و کامل صورت گیرد.
وی اضافه کرد: البته از لحاظ حقوقی باید تعهدات لازم برای غیر ممکن بودن تغییر کاربری و واگذاری زمین و املاک بدون اجازه و نظارت بر تولید آن صورت گیرد. بطوریکه اگر یک سال بدون دلیل موجه تولید نداشته یا کم و نامناسب باشد، بعد از راهنمایی و کمک، اگر کارایی و تولید لازم را نداشت زمین و کاربری بعد از تصفیه حساب اقدامات و تجهیزاتی که روی آن به وجود آورده است محاسبه و استرداد شده و به شخص یا گروه دیگری واگذار شود.
شماعی گفت: ایجاد شرکتهای کشت و صنعت های مختلف می تواند در سطح استان باتوجه به ظرفیت و توانمندی های منابع طبیعی و انسانی هر ناحیه، زمینه اشتغال دانش آموختگان بومی و جوانان بیکار را فراهم سازد.
وی اشاره کرد: مدیریت قوی و متخصص و کارآمد این شرکتهای دانش بنیان و استارتاپ ها در چارچوب شرکتهای کشت و صنعت با کمک و هماهنگی مراجع قانونی و اجرایی، به طور قطع اثرات مختلف و گسترده ای از لحاظ جنبه های گوناگون کیفیت زندگی و محیطی برای مردم خواهد داشت.
دستگاه های دولتی و دانشگاه ها در کنار یکدیگر نقش آفرین باشند
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با اشاره به توجه به کسب و کار و توسعه اقتصادی در میان ۶۳۲ دانشگاه جهان، همچون دانشگاه های برتر استنفورد، ماساچوست، آکسفورد و کمبریج، یکی از طریق های توسعه کسب و کارهای نوین و توسعه کشاورزی صنعتی را ورود دانشگاه ها به این عرصه دانست.
شماعی با تاکید بر اینکه، تمام توان و بودجه های دستگاه ها و دانشگاه ها باید در کنار یکدیگر در امتداد تولید و توسعه بخش های مختلف کشاورزی، صنعت و خدمات و ایجاد شرکتهای دانش بنیان متمرکز و فعال شوند، اضافه کرد: این مهم علاوه بر کسب تجربه و کارآفرینی، تجربه عملی و کسب درآمد، در توسعه پایدار استان و کشور هم نقش آفرین است.
وی اشاره کرد: باید تمام سازمان ها و دستگاه ها ضمن ایجاد مدیریت یکپارچه در چارچوب شرکتهای کشت و صنعت با مشارکت یا بسیج مردم ساکن در استان به صورت سهامی عام یا سهامی خاص یا هر شکل دیگری که صلاح باشد، سهام این شرکت ها را به فروش برسانند.
به گفته این استاد دانشگاه، دولت با هماهنگی و مدیریت یکپارچه بخصوص وزارتخانه های جهاد و کشاورزی، تعاون و کار و رفاه اجتماعی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشور، وزارت نیرو و سایر سازمان ها و دستگاه ها اجرایی مرتبط و قانون گذاری و قوه قضائیه بخصوص استانداری و فرمانداری و سایر نهادها و ادارات و بخش خصوصی، تمام اراضی استان تهران را به صورت پایلوت مورد بهره برداری زراعت، باغداری، کشاورزی مدرن و گلخانه ای و مرتعی بخصوص گیاهان دارویی و پوشش گیاهی پارک و جنگل قرار دهد و حتی گلخانه ها و گلدان های منازل را به سمت تولید محصول و گیاه مثمرثمر سوق دهد.
تهران برخوردار از پتانسیل شیوه های مدرن کشاورزی گلخانه ای
شماعی گفت: اگر بخواهیم از لحاظ گونه ها انواع کشت گیاهان را بررسی نماییم، باید اظهار داشت که در شمیرانات از قدیم سیب، گردو و گیلاس معروف بوده است و در ورامین و شهرری که به کویر ختم می شود، محصولات سیفی مانند خیار، خربزه و طالبی کشت می شود.
وی با اشاره به اینکه تهران آب و هوای معتدلی دارد و آقا محمد خان قاجار این شهر را به همین جهت برای پایتخت انتخاب نمود، گفت: یکی از خصوصیت های منحصر به فرد شهر تهران اقلیم و شرایط آب و هوای فوق العاده آن است، بطوریکه نه مانند شمال خیلی مرطوب و نه مانند قم و مرکزی گرم و خشک است. آب و هوای معتدل و مناسبی دارد و از دسترسی های مناسبی هم برخوردارست.
دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری می گوید: حدودا بارش هایی که در البرز مرکزی وجود دارد، چشمه های فراوانی را دربرگرفته و منبع غنی آب تهران شمرده می شود که متاسفانه از آن درست و بهینه استفاده نمی گردد.
وی بیان نمود: امروزه باتوجه به افزایش جمعیت در شهرها به خصوص شهر تهران، شیوه های مدرن کشاورزی گلخانه ای می تواند برای تهران کارساز باشد. چنانچه در شرق تهران در پاکدشت و نمونه هایی از کشاورزی گلخانه ای را می توان مشاهده کرد که این کشاورزی در غرب و همینطور در جنوب تهران می تواند گسترش یابد.
شهرداری تهران برای ایجاد گلخانه ها در سطح شهر ورود کند
شماعی معتقد است: شهرداری تهران می تواند با ایجاد گلخانه های مختلف در سطح شهر به کار کشت گیاهان دارویی مقاوم به خشکی و با مصرف کم آب بپرداز؛ چونکه این طرح در جذب دی اکسید کربن و افزایش اکسیژن هوا، تلطیف آب و هوا و تنظیم اقلیم و محیط زیست نقش موثری خواهد داشت کما اینکه غالب کشاورزی در کشورهای اروپایی در شهرها و اطراف آنها است.
این جغرافیدان با بیان اینکه، گیاهان در افزایش بارش نقش موثری دارند، اظهار داشت: دولت ها و مردم در اغلب کشورهای توسعه یافته هر گوشه خالی شهر را تبدیل به فضای سبز و گلخانه می کنند و حتی در منازل خود هم به تولید محصولات کشاورزی می پردازند.
وی اضافه کرد: هم اکنون می توان گوجه فرنگی های ریز که هم اکنون در بازار موجود است و سیب زمینی و خیلی از سبزیجات دیگر را در سطح شهر و استان تهران پرورش داد.
شماعی افزود: به صورت مثال همین پارک هایی که در اطراف تهران با هزینه آب و کود و نیروی انسانی اداره می گردند، می تواند به کشت و تولید و گسترش محصولات با ثمر همچون گیاهان دارویی که غالبا گیاهان مرتعی هستند و انواع گل ها مثلا گل محمدی، گل ختمی و گل های دیگری که جنبه دارویی دارند، تبدیل گردد.
وی با اشاره به وجود درختان توت در تهران پیشنهاد کرد: این درختان در بخش خوش آب و هوا و بعنوان یک مرکز تفریحی در شهر متمرکز شوند تا هم بتوان توت اصلاح شده و با مصرف کم آب و بازده مرغوب برداشت کرد و هم بعنوان مکانی تفریحی در اختیار شهروندان قرار گیرد و مردم بتوانند با تهیه بلیط به این مکان رفته و از آنجا برای تفریح و تناول توت ها استفاده کنند.
این دانشیار جغرافیای شهری با اشاره به اینکه، مناطق شمال تهران هم از پتانسیل کاشت گردو، شاتوت، سیب، گیلاس، زردآلو و انواع آلو برخوردار است، اضافه کرد: استان تهران می تواند بخش قابل توجهی از محصولات غذایی مورد نیاز خویش را تأمین و حتی بعضی از محصولات را به مناطق دیگر و حتی خارج از کشور بخصوص بازار کشورهای همسایه اطراف صادر کند.
وی افزود: این مهم با بهره گیری از دانش، تکنولوژی اصلاح نژاد و مدیریت قوی و کارآمد امکان پذیر است؛ چونکه امکان دستیابی به منابع مناسب در استان تهران فراهم و این طرح قابل اجرا می باشد.
به اعتقاد شماعی، محصولاتی که به صورت خودرو در هر منطقه ای وجود دارد، اگر مدیریت شوند و سرتاسر دامنه های کوه ها تقویت شده و گیاهان کشت شوند، می توان سرمایه ای عظیم را از کنار آنها به دست آورد اما متاسفانه هم اکنون خیلی از شهروندان تبدیل به مصرف کنندگان محض شده و گروهی هم نه تنها به دنبال تولید نیستند، بلکه تنها به دنبال دلالی زمین ها، بایکوت و احتکار زمین هستند.
دستگاه هایی که می توانند راه تولید محصولات غذایی را هموار کنند
شماعی با بیان اینکه، برخی دستگاه ها به صورت ویژه می توانند راه تولید به خصوص در بخش محصولات غذایی را هموار کنند، تصریح کرد: اولین متولی در این راه وزارت جهاد و کشاورزی است و بعد از آن وزارتخانه های تعاون و کار و رفاه اجتماعی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، کشور و سایر سازمان ها و دستگاه های اجرایی مرتبط بخصوص استانداری، فرمانداری ها، شهرداری ها و مراجع قانون گذاری و البته مراکز قضایی هستند که در کنار یکدیگر می توانند منابع و بسترهای لازم برای کشت محصولات کشاورزی و ایجاد صنایع مرتبط و مناسب را فراهم آورند.
استاد دانشگاه خوارزمی اشاره کرد: باید دولت و مجلس مصوبه ای دال بر اینکه هیچ زمینی در کشور نباید بدون کاربری و تولید باشد، تصویب کنند و اگر زمین و آب بلااستفاده در اختیار فرد یا گروهی بدون کاربری و کارایی احتکار شده باشد، از آن مالیات سنگین دریافت شود.
وی اضافه کرد: این مصوبه به طور قطع احتکار زمین و منابع طبیعی در کشور را از بین خواهد برد و همه اراضی کشور در چرخه تولید و بهره برداری قرار خواهد گرفت.
این جغرافیدان می گوید: دولت باید حتی بر هدر دادن منابع آب و خاک و بهره برداری کم و بی کیفیت از زمین نظارت و از آن جلوگیری کند و کمک نماید که با استانداردهای موجود منطبق شوند.
وی همینطور با اشاره به لزوم ارزیابی عملکرد و کارایی سازمان ها، دستگاه ها و مدیریت در رابطه با طرح توسعه کشاورزی در فضاهای خالی شهری اظهار داشت: باید مشخص شود که این سازمان ها در سال چقدر بودجه و سرمایه دارند. از چه بازدهی و تولیدی برخوردار می باشند، آیا تولید و خدمات عرضه شده از جانب آنها با هزینه های این دستگاه ها مقرون به صرفه است.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب